Bouwen van een “Schutzgitter”

Eind jaren ’70, toen ik als jeugdige tiener op vakantie ging naar de Zwitserse bergen zag je ze nog regelmatig aan de tunnelingangen op de Gotthard lijn, de metalen afschermroosters die moesten voorkomen dat stenen op het spoor en de passerende treinen zouden vallen of de bovenleiding aan de vaak steile tunnelingangen zouden kunnen beschadigen.  Bijkomend dienden ze ook om te voorkomen dat voorbijgangers langs boven in contact zouden kunnen komen met de bedrading.  (Dit dan vooral bij bruggen en viaducten)

Op de Gotthard lijn ter hoogte van het dorpje Brunnen, zag ik deze constructies nog frequent op het enkelsporige gedeelte waar de lijn Brunnen verlaat en door diverse tunnels langs het Vierwoudstedenmeer begint te slingeren.

Deze constructies zijn me toen altijd bijgebleven als detail om op de baan aan te brengen.

Na lang zoeken vond ik bij de Franse kleinserie fabrikant Decapod deze afschermroosters.

Gezien dat diverse leden van de Swiss Groep hierin ook interesse vertoonden en deze setjes hebben aangeschaft hierbij dan ook een bouwbeschrijving als aanvulling op de Franse handleiding.

Het setje bestaat uit 2 etsplaatjes en 2 fijnmazige roosters.Tevens is een buigmal uit MDF bijgevoegd doch hier kom ik later op  terug.

Voornaamste gereedschappen zijn een Phote Etch Part Bender, een klein licht hamertje   ( zoiets  waarmee je rails vastspijkert) , een goed pincet, kleine vijltjes, een glasvezel potlood, soldeerpasta en soldeerbout en natuurlijk een speciale kniptang om de etsdelen los te knippen.

Met de speciale photo etch cutter knip je eerst voorzichtig het centrale frame los en ontdoe je dit ook van de kleine stukjes binnen in.  De tang knipt zeer precies zodat je de braampjes ook heel fijn kunt wegknippen. Nadien even met een fijne metaalvijl erover en het geheel is zo glad als maar zijn kan. Het verschil ( onderste ontdaan van de uitsteeksels en bijgevijld tov de ruwe versie bovenaan zie je duidelijk.  )

Let ook op de positie van de vouwlijnen.  Vouwlijnen moeten steeds aan de BINNENKANT van het te plooien onderdeel zitten ! Let hier op.

De volgende stap is dan ook het vouwen van het hoofdframe.  Hiervoor is een MDF of hardkartonnen plaatje meegeleverd in de set dat precies binnen de 4 vouwlijnen past.

Gebruik dit NIET om het geheel op deze manier te vouwen. Door de druk die je zou uitoefenen plooien dan de dwars stukken mee om en vervormd het totale frame.

Gebruik hiervoor dan ook zeker de speciale photo etch bender.

Schuif het te plooien stuk tot vlak voor de plooilijn in de Bender en schroef deze vast. Plooilijn dus aan de binnenkant van het om te vouwen stuk houden.

Gebruik nu de vouwmal om langzaam en met gelijke druk over de hele breedte het stuk voorzichtig haaks om te vouwen. Forceer dit niet. Rustig met kleine stukjes.

Met een fijn hamertje klop je dan de kant lichtjes bij zodat eventuele vervormingen terug recht komen.

Herhaal dit voor de andere kant. De 2 kopse kanten doe je als laatste.

Hier zie je doel van het bijgevoegde ” mesje ” Hiermee kan je haaks onder kleine stukken de druk uitoefenen en de omvouwing maken.

De etch part bender heeft diverse breedtes . Het is zelf een beetje zoeken welk stukje het beste past om het stuk vast te zetten en om te buigen.

Als laatste stap leg ik de MDF mal in het omgevouwen stuk en waar nodig kan je dan dmv het kleine hamertje het geheel nog wat ” bijwerken “.

bijwerken dmv een kleine hamer waar nodig.

Onder een gevouwen werkstuk, boven het ongevouwen deel

bijwerken dmv een kleine hamer waar nodig.

Onder een gevouwen werkstuk, boven het ongevouwen deel

Als volgende stap gaan we het fijn metalen rooster in het basisframe leggen.

Let op de sleufjes en zie dat de positie op het fijnmazige rooster overeenkomt met de positie op het onderliggende frame.  Het gaat hier op de HORIZONTALE midden streep !!

Vooraleer we dit definitief vast solderen plaats ik eerst de 5 langse  verstevigingsdragers ( dit zijn de korte stukjes)  Dit is priegelwerk !   Dus terwijl het rooster nog LOS in het frame ligt probeer je deze stukjes met een pincet op hun plaats en in de voorziene sleufjes te drukken.  Voorzichtig , het verbuigt snel en doe dit als je rustig ontspannen en kalm bent.  Het gaat echt.  Lukt het niet gelijk, laat het dan gewoon een uurtje opzij liggen en begin later opnieuw.  Eens een van de 3 kantjes erin klikt volgen de anderen vrij snel. Even verder aan duwen met je duim en het zit provisoir vast.

Deze korte dwarsliggers ( en neem dit maar letterlijk ) moeten in de voorziene gleufjes geplaatst worden. Let erop dat de positie van de gleufjes zowel op het maas rooster als op het onderliggende frame werk in dezelfde kant liggen en overeenkomen !

Het beste gaat dit met een pincet . Eens 1 lipje erin voorzichting met je vingers de andere 2 lipjes positioneren en vastklikken

Om het rooster met de dwarsliggers  vast te solderen heb ik binnen in liggende 4 randen voorzien van wat soldeerpasta.

Buiten randen binnenin van soldeerpasta voorzien. Het rooster werd hier in gelegd en dan dmv de soldeerbout vast gesoldeerd

Het rooster gaat hier bovenop.

LET WEER OP DE JUISTE POSITIONERING VAN DE INKEPINGEN ZODAT DEZE OVEREENSTEMMEN MET DEZE VAN HET ROOSTER.

Vervolgens ga je met de soldeerbout rondom en zet je alles vast . De soldering zit nu tussen de onderkant van het rooster en de binnenkant van het frame en is amper zichtbaar.

NU PAS soldeer ik de langsdragers vast. Lichtjes de rand dmv tandenstoker of naald voorzien van wat soldeerpasta, nakijken dat alles nog haaks staat en in de gleuf ligt en vast solderen

Het voorlopige resultaat

Hetzelfde zou nu moeten gebeuren met de dwarse bovenliggers.  ( dit zijn de iets langere stukjes )  Ook hier zijn mooie gleufjes voorzien doch dit zijn echte ”  spanneekes.”   Het is quasi ondoenbaar om hier de dwarse bovenliggers in de gleufjes gedrukt te krijgen. Na diverse pogingen heb ik dan gewoon de nokjes van de bovenliggers afgeknipt en deze zo op hun plaats gesoldeerd.  Bespaart je een hoop frustratie, beschadigingen en tijd.

De nokjes met de ets schaar voorzichtig wegknippen

Met soldeerpasta op hun plaats vast solderen

Waar nodig ga ik even met een glasvezelpotlood over de soldeerpunten om deze wat op te kuisen en gooi dit gedeelte dan in een bak met brandspiritus om de agressieve werking van het soldeermiddel te neutraliseren

Tijd om aan de onderliggers te beginnen.

Ook driehoekige stukken kan je buigen dmv etch part bender maar eventueel ook gewoon voorzichtig met je vingers.

De rechthoekige lipjes zijn gewoon even met een pincetje of dergelijke omhoog zetten.

Tussen de omgevouwen driehoekjes soldeer je het verstevigingsplaatje en aansluitend op de kop kant de fixatie pin. Ik heb deze op 4 cm lengte afgekort omdat ik zowel door een gipsplaatje als door 8 mm berkenmultiplex heen moet. Het bijgevoegde staafje is dan ook te weinig in lengte maar de meeste onder ons zullen deze dikte van messing draad ook wel hebben liggen.

Onderste dwars dragers

Prutswerk om te solderen en nu en dan een verbrande vinger hoort er dus bij. Fixeren kan je eventueel met een klemmetje.

De fixatie pennen van 4 cm

Deze dwars dragers soldeer je nu onder aan het rooster.   Let ook hier goed op de juiste positionering die ook duidelijk in de bouwbeschrijving staat.

Als  laatste  nog even het gevaren plaatje vastzetten en klaar. Geheel nadien weer neutraliseren in brandspiritus.

Naar keuze kan je dan ervoor kiezen om het geheel eventueel te bruineren, metaal grijs te lakken of gewoon in de ongeverfde toestant te laten.

Bruineren kan je eventueel door het geheel onder te dompelen in een speciaal bruineringsmiddel dat ook door deze Franse firma wordt geleverd. ( andere producten zijn natuurlijk ook in de reguliere handel verkrijgbaar ) Hiervoor heb ik wat WARM water genomen met een scheutje van het bruineringsproduct. Het warme water is blijkbaar nodig om het proces te laten verlopen ( test met koud water gaf trouwens inderdaad een totaal ander resultaat !!) .

Blijf er wel even bij staan want het proces kan zich tamelijk snel voltrekken.

Bij mij heeft het er tussen de 10 à 15 minuten in gelegen. Ook viel het op dat de eerste Schutzgitter die ik nog met gewoon soldeer en soldeervloeimiddel had gesoldeerd toch op een andere wijze verkleurd als deze die met de soldeerpasta zijn gedaan.  Ergens is er dus toch ook een onderlinge wisselwerking tussen de diverse chemische residues en legeringen van het gebruikte soldeer.

Bovenste ondergedompeld in het bruineringsproduct. Hoe langer het je erin laat liggen, des te meer gaat de kleur naar donkerbruin tot zwart aan toe ! Onderste in onbehandeld.

En hier het vergelijk met de onderkant

Je ziet duidelijk het resultaat en verschil tussen de 2. De gebruineerde versie geeft een echt oud en verweerd uiterlijk van een rooster dat er al lange tijd hangt.

Aan het tunnelportaal geeft de bewerkte versie zeker een extra accent.

Ook de opschriften werden aangebracht .  Hierbij wil ik de opmerking maken dat deze watergedragen decals zeer slecht hechten en na drogen er weer afvallen. Ik heb dan ook gewoon het metalen plaatje met een klein beetje witte hobbylijm ingesmeerd en daar uiteindelijk de decal voorzichtig opgeplakt.  Zit nu perfect !

Voor het monteren van de Schutgitter is er ook een mal voorzien met de juiste positie van de te boren gaatjes.  Deze zit in de rand van het etsplaatje verwerkt en kan er nadat je de bouwstukjes eruit geknipt hebt, gewoon tussen uit geknipt worden.  Maw opletten dat je dit niet per ongeluk weggegooid hebt.

Voor  mijn meer recentere onder doorgangen die bij de ‘ autoverlad ” komen, heb ik voorlopig geopteerd de schutzgitter’s nog niet te verouderen.   Meer dan waarschijnlijk zal ik deze  zinkgrijs gaan spuiten maar eerst moet ik het de tunnelonderdoorgang zelf verder afwerken in betonkleur en deze aansluitend nog gaan weatheren. Dan pas kan ik beslissen welke uitvoering hier het best tot zijn recht gaat komen.

Zodra de muren hier hun betonkleur gekregen hebben zullen deze 2 schutzgitters waarschijnlijk in een goed onderhouden zinkgrijze kleur gespoten worden conform de huidige toestand.

Zo, ik hoop dat een en ander een beetje de bouw van deze Schutzgitter’s verduidelijk heeft.

In ieder geval het is een leuk setje om te bouwen  en geeft toch juist weer die extra touch op je baan.

Peter.